Çoğumuz için yeni bir yılın başlangıcı, hedeflerimizin, hayallerimizin ve heveslerimizim peşinden gitmek için yeni bir şans kapısıdır. İbrani takviminin ilk günü, genelde Eylül ayına denk gelen, Yahudi Yeni Yılı olan Roş Aşana, bereket ve bolluk dolu bir yıla başlamak ve bunu en tatlı şekilde yapmak için sunulan tatlı yiyeceklerle özdeşleşmiş bir bayram ve kutlamadır. Roş Aşana sofrasında yer alan yiyecekler oldukça sembolik ve anlamlıdır. Bir Roş Aşana akşam yemeğine ev sahipliği yapıyor veya katılıyorsanız, bu yiyeceklerin neyi ifade ettiği konusunda fikir sahibi olmanızda fayda var.
Elma ve Bal (Türkiye Yahudi adetlerinde “elma reçeli” olarak da sunulur)
Elma ve bal, Roş Aşana ile neredeyse eş anlamlıdır. Bunun partik bir nedeni vardır: Elma çeşitlerinin çoğu, ister sert ister ılıman olsun, birçok iklime dayanıklıdır, bu nedenle mevsim ne olursa olsun bulabilmek mümkündür. Sembolik olarak bakıldığında: Bazı ağaçlar meyvelerini yapraklarıyla gölgeleyip koruma sağlar, ancak elma ağaçları meyvelerine böyle bir koruma sağlamaz. Bu farklılık elma ağaçlarını savunmasız bırakabilir, ancak ne olursa olsun meyveler gelişmeye devam eder - Yahudi halkı yüzyıllar boyunca taşıdıkları bu savunmasızlık duygusunu, elma meyvesiyle özdeştiriler. Bal tatlı tadı, yılın tatlı başlangıcını simgelemek için mükemmeldir. Elmayı bala batırma geleneği yüzlerce yıl öncesine dayanır. 1300'lerin başında Yahudi yasalarını kodlayan Haham Yaakov Ben Aşer'in yazılarında bu gelenekten bahsedilir. Bugün birçok masada elma ve balla birlikte, elmadan yapılmış tatlı yiyecekler de bulundurulmaktadır.
Yeni Meyve
Roş Aşana'nın iki gece kutlanan bir bayramdır ve ikinci gece, "yeni meyvenin" yani sezonun başlangıcından beri tadına bakılmamış mevsimlik ürünlerin tadını çıkarma zamanıdır. Tercih edilen bu “yeni mahsül meyve”, hayatta olduğumuz ve yeni başlangıçlara şahitlik edebildiğimiz için minnettarlığımızı simgeler. En sık tercih edilen yeni meyve, Tevrat'ta da önemi bir yeri olan ve İsrail Ülkesi’nin yedi sembol ürününden olan “nar”dır. Nar aynı içinde barındırdığı bol miktarda tane ile bereketi simgeler; İyi işlerin ve eylemlerin aynı derecede bol olması umulur.
Hala (Bayram – Şabat Ekmeği)
Roş Aşana yemeğinin en bilinen yiyeceklerinden bir diğeri de, Şabat (Sebt günü) yemeklerinin de olmazsa olazı örgü şeklinde yumurtalı ekmek olan “hala”dır. Roş Aşana sırasında bu ekmek, sürekliliği simgelemek için spiraller veya yuvarlaklar şeklinde şekillendirilir. Hala geleneksel olarak yemekten önce bala batırılır ve masanın etrafında paylaşılır
Balık (veya Yahudi Kaşer kuralına uygun olan küçük hayvan başı)
Rosh Aşana "yılın başı" anlamına geldiği göz önüne alındığında, sembolik olarak yemek mönüsünde bir baş bulunması başka bir gelenektir. Bu, koyun veya horoz gibi bir küçük hayvan başı olabilir. Kolay olması açısından masaya genellikle bir bütün balık koymak tercih edilir. (Vejetaryenler, bir lahana veya sarımsak başını tercih etmekteler). Balık aynı zamanda doğurganlığı ve bolluğu simgelemektedir. Ömürlerini uyanık ve sürekli yüzerek geçiren balıklar, yeni bir farkındalık ve sıkı çalışma yılını temsil eder.
Yedi sebzeli kuskus (Kuzey Afrika Yahudi geleneği)
Bu, masada göreceğiniz birkaç lezzetli seçenekten biridir. Çok sayıda kuskus boncuğu, sahip olmayı umduğunuz kutsamaların sayısını temsil ederken, yedi sayısı dünyanın yedi günde yaratılışını simgeler.
Pırasa, Pazı veya Ispanak
Bir çok Yahudi bayramı sofrasında olduğu gibi Roş Aşana akşam yemeğinde yer alan yiyeceklerin sembolizması İbranice bir kelime oyununa dayalıdır. İbranice pırasa, "kesmek" anlamına gelen ‘karet’ kelimesinin yakın bir kuzenidir. Pırasa yemek, bizim hasta olmamızı dileyenlerin “kesilip” kötü niyetlerinin cezalandırılacağını ummak demektir.
Hurma
İsrail ülkesinin temsil eden yedi türden bir diğeri olan hurma, pırasa ile pek ortak noktası yokmuş gibi görünebilir. Ancak İbranice adı olan “tamarim” aynı zamanda düşmanları cezalandırmakla da ilgilidir. Hurma kelimesinin İbranice anlamı “bitirmek” sözcüğü ile ilişkilidir. (Bazı hahamlar, bu yiyecekleri yemenin aslında kendi önyargılarımızı sona erdirmek anlamına geldiğine dair yorumlarda bulunmuşlardır.) Tevrat’ta İsrail için “süt ve bal akan ülke” olarak bahsedilir; Burada bahsedilen bal, özünde “hurma balı” anlamına gelir.
Tüm Yahudi dostların yeni yılları kutlu olsun. Afiyet olsun!
#biracemiyolcu #israeltraveller #israildenlezzetler #roshhashana #ibraniyeniyili #yahuditakvimi #roshhashanaseder
Comments